BUDAPEST: PÅ JAKT ETTER KAKANIA

Eg har stor sans for historisk sus. Historisk sus er den kjensla du har når du i ein augneblink ser samanhengen mellom deg sjølv, staden du står og liva til dei folka som har stått akkurat der før. Suset slår deg som ein knyttneve i mellomgolvet når du står for eksempel under Brandenburger Tor eller på Den raude plass og tar innover deg lagnadane stadane har sett gjennom historia.

Budapest er ein by som er skapt for historiske sus. Byen var den kongelege delen av det keiserlege-kongelege dobbeltmonarkiet Austerrike-Ungarn, med klengenamnet ”Kakania” blant dei mest innbitne vennane. Standarden var satt då vi opna døra til hotellrommet vårt i går.Det skal innrømmast at det er litt tilfeldig kva hotell vi hamna på; valet var basert på gode omtalar på ymse nettsider.

Resultatet var imidlertid storslagent. For 600,- kroner natta var vi losjert inn på eit rom med ei høgd under taket som ville vore ein habsburgkeisar verdig.

Vårt voluminøse hotellrom. Døra til badet er ikkje spesielt lita, det er inngangsdøra som er svær.

Å ta ein sightseeingbuss fyrste dagen ein er i ein ny by, kan vere ein god ting. På kort tid får ein ei viss oversikt over byen, ispedd historiske fakta om byen og landet ein vitjar. Eller historiske fakta? Under vignetten ”And now, a short summary of the history of Hungary”, på eit dødpunkt under vår sightseeingbusstur i dag, kunne den innspelte guiden fortelje solskinshistoria om Ungarn. Kommunistleiaren Bela Kun vart ikkje nemnt, heller ikkje Adminral Horthy og det ungarske holocaust.

At Ungarn måtte gi frå seg det meste av landområdet sitt etter fyrste verdskrigen vart nemnt, men ikkje at årsaka var ungararane si undertrykking av minoritetane i Stor-Ungarn. Det var mykje dramatikk i Ungarn si historie, men det var alltid nokon andre som stod bak, enten tyrkarar, austerrikarar, tyskarar eller russarar, i fylgje ”City Tour Buda & Pest”.

”City Tour Buda & Pest” gir deg den ikkje heilt fullstendige historia om Ungarn på heile 16 ulike språk.

Ikkje at eg hadde forventa at sightseeingbussen skulle vere åstaden for ungararane sitt oppgjer med fortida, men eg vart likevel skremt over historieforfalskinga. Desillusjonert valte eg å besøke det jødiske kvarteret i Budapest. Før andre verdskrigen var byen den neste største jødiske byen i Europa, etter Warszawa.

På vegen til det jødiske museet gjekk eg feil og hamna ved ei anna synagoge. Eg gjekk inn og oppdaga at eg var den einaste i heile bygget. Alt av interiør var også vekke, med unntak av noko bygningsmateriale som låg slengt i hjørna. Det einaste blikkfanget var to svartkvitt bilete heilt framme i synagoga; bileta viste synagoga slik den ein gong må ha sett ut.

Synagogen

Då kom det tidlegare omtalte historiske suset. I ein augneblink kunne eg tenkje meg tilbake til 1944 og deportasjonen av jødane frå Budapest. Slik måtte synagogen sett ut etter at alle jødane var bortsendt og ungararar og andre hadde tatt interiøret.

Ungarn og Sentraleuropa var den multikulturelle smeltedigelen som feila fundamentalt. Det einaste håpet for framtida er at ein har lært av fortida. Men har ein det når den fortida som vert presentert på ”City Tour Buda & Pest” fornektar eigne feil?

Det gode liv er å sitje på Gerbeaud kafé midt i Budapest og ete kaker som har vorte produsert sidan 1858. Frå kafébordet ser vi eit yrande folkeliv på torget framføre oss, og lite som minner om dei mørke sidene i Ungarn si historie. Det er nesten utenkjeleg at eit folk som er så glade i kaker kan ha vore eit av dei mest undertrykkjande i Europa.

ANN-MARIS HJØRNE
eller: Nå som Marius har tatt seg av det tunge, historisk-filosofiske stoffet, bidrar Ann-Mari med noget lettere lesing.

Budapest; Shopping, sightseeing og spising, i vilkårlig rekkefølge. Ulik mitt reisefølge, koste jeg meg på sightseeingbussturen. Budapest er en vakker by, og jeg syntes det var artig å kjøre rundt og å se de ulike flotte bygningene, samtidig som jeg fikk litt informasjon om dem. Lite visste jeg at det hele var en storstilet propaganda-operasjon for å hjernevaske turister til å tro at Ungarn har en ubesudlet fortid.

Senere på dagen, mens Marius var på synagoge-ekskursjon, vandret jeg nedover Vaci utca, den fiiine handlegaten hvor jeg fikk meg åtte plagg for 800 kr., og det inkluderer to piratbukser og et skjørt :) På kvelden spiste vi på Goa, et spisested jeg haddde fått varmt anbefalt. Jeg har kun en ting å si: Spis der hvis du noen gang er i Budapest! Et kulinarisk høydepunkt!!!