FRÅ BUDAPEST TIL ISTANBUL

Då står årets sommarferie for døra, og Ann-Mari og eg har bestemt oss for å utforske Sentraleuropa. Dette området i Europa som strekker seg frå den polske austersjøkysten i nord til Bosporos i sør, er enno uutforska land for meg. I ei tid der "alle" har vore på weekendtur til Praha eller Budapest, må eg skamfull innrømme at eg ikkje har vore korkje i den eine eller den andre byen.

Vår ferd skal starte på mandag i Budapest og vi reiser vidare gjennom Transylvania, Romania og Bulgaria før vi ender opp i Istanbul. Det er på mange måtar tre historiske reiser på ein gong.

Det er reisa gjennom hjartet av Sentraleuropa, med assosiasjonar til praktfulle byar, fulle av historie og trange gater. Mørke, djupe skogar fulle av borger, slott og prinsesser. Eit kulturelt mangfald av tyskarar, jødar, slavarar og sigøynarar. Sentraleuropa var "det eigentlege Europa" og, på sitt beste, modell for det Europa som multikulturalistar som meg sjølv ynskjer i det 21. hundreåret.

Det er også reisa gjennom det tyrkiske Europa. I 1526 måtte det ungarske kongedømmet gi tapt for det framrykkande ottomanske riket. Med det hadde sultanen i Istanbul kontroll over heile det søraustlege Europa. Ungarn var underlagt sultanen berre i vel hundre år før landet reiste seg og vart ei stormakt i samarbeid med Austerrike. Bulgaria vart formelt verande ein del av det tyrkiske riket heilt fram til 1908. Uansett kor lenge tyrkararne vart verande, kan påverknaden deira sjåast også i dag.

Til slutt er det og ei reise gjennom det kommunistiske Europa. Sovjetunionen kontrollerte Ungarn, Romania og Bulgaria meir eller mindre i 40 år. Likevel må dette seiast å vere ein parentes i historia, samanlikna med dei periodene desse landa har vore underlagt andre makter.

I Noreg har ein ofte ein tendens til å ikkje hugse dei store skilandane mellom kommuniststatane i Sentraleuropa. På den eine sida var Bulgaria alltid flinkast i klassen når det gjaldt å fylgje pålegga frå Moskva. Romania kjørte ei sjølvstendeline der dei snakka Moskva midt i mot og starta ei persondyrking av Ceauşescu som berre kan samanliknast med Nord-Korea. Ungarn var landet som etter at bølgene frå 1956 hadde dempa seg, sakte men sikkert nærma seg Vesten gjennom mellom anna opning for privat næringsverksemd.

Ingen stad er vel meir naturleg å ende opp etter ei slik reise enn Istanbul. "Det andre Rom" som vart hovudstaden til dei muslimske erobrerane av Europa, før den mista all sin status med Atatürk si erklæring av den tyrkiske republikken.

Basert på denne introduksjonen til årets sommerferie, burde vi nok satt til side eit par månader for å utforske området. Dessverre har vi berre 2,5 veker til rådvelde, men liker vi det vi ser kan vi sjølvsagt kome attende igjen og igjen.